Çeviri Psikoloji: Nezaketin Şaşırtıcı Sonuçları Olabilir
Çeviri Psikoloji: Nezaketin Şaşırtıcı Sonuçları Olabilir
Planlamadan, içinden gelerek nezaket gösteren insanlar, bu davranışının başkaları üzerindeki etkisini tam olarak anlamayabilirler.
Mutluluğu inceleyen bilim insanları başkalarına karşı nazik olmanın mutluluğu artırabileceğini bilirler. Örneğin birisine bir fincan kahve ikram etmek gibi basit bir davranış kişinin ruh halini yükseltebilir. Gündelik hayat bu tür davranışlar için pek çok fırsat sunar ama insanlar her zaman bu fırsatları değerlendirmez.
Chicago Üniversitesi Booth İşletme Fakültesinde davranış bilimcisi Nicholas Epley ve benim Journal of Experimental Psychology: General‘da çevrim içi yayımlanan çalışmalarımızda, içinden gelerek nezaket gösteren insanların nazik davranışlarının karşı taraf üzerinde oluşturduğu etkiyi ne derece hafife aldığını açıklamaya çalıştık.
Yaklaşık 1.000 katılımcının yer aldığı çok sayıda deneyde insanlar planlamadan, içlerinden gelerek nezaket gösterdiler. Burada öncelikli amaç -bu iyi niyet göstergesini beklemeyen- başka birini iyi hissettirmektir. Bu tür davranışları gösteren insanlar karşılık beklemezler.
Nezaket örnekleri yapılan deneylere göre değişir. Örneğin bir deneyde insanlar arkadaşlarına ve ailelerine öylesine not yazdılar; bir başkasında kek verdiler. Bu deneyler üzerine, nazik davranan kişiden ve nezaketi gösterdikleri kişiden anket doldurmasını istedik. Nazik davranışta bulunan kişiden kendi deneyimlerini söylemesini ve bu davranışı gösterdiği kişinin tepkisini tahmin etmesini istedik. İnsanların bu eylemleri ne kadar değerli olarak algıladıklarını anlamak istedik, bu yüzden her iki taraf da eylemin büyüklüğünü değerlendirdi.
İlk olarak arkadaşlar, sınıf arkadaşları veya aile gibi tanıdık insanlar için sergilenen nezaket davranışlarını inceledik. Fakat katılımcıların tanımadıkları kişiler üzerindeki olumlu etkiyi de hafife aldıklarını gördük. Soğuk kış gününde yapılan bir deneyde, halka açık bir parkın buz pateni pistinde bulunan katılımcılara sıcak çikolata verdiler. Sıcak çikolata verenler bu davranışı önemsiz görse de sıcak çikolata alanlar için bu davranış oldukça önemliydi. Bu sonuçlar başkası için iyilik yapmaya karar verirken küçük görünen bir davranışın aslında ne kadar önemli olabileceğini gösteriyor. Bu samimi nazik davranışlar kendi ruh halimizi iyileştirebileceğine ve bir başka kişinin gününü aydınlatabileceğine göre elimizden geldiğince neden nezaketi seçmeyelim?
* Bu metin, yazar Amit Kumar’ın, Scientific American dergisinde 12 Aralık 2022 tarihinde yayımlanan “Kindness Can Have Unexpectedly Positive Consequences” başlıklı yazısının çevirisidir. İlgili yazının orijinaline şu link üzerinden ulaşılabilir:
https://www.scientificamerican.com/article/kindness-can-have-unexpectedly-positive-consequences/
https://amp.cnn.com/cnn/2023/02/17/health/random-acts-of-kindness-day-2023-wellness/index.html
