Annabel Lee: Poe Şiiri, Anday Çevirisi

12/31/202412/31/2024 Aleyna Erkül 0 Comments

Annabel Lee: Poe Şiiri, Anday Çevirisi

Edgar Allan Poe gotik edebiyatın önemli isimlerindendir. Poe’yu çocukluktan itibaren yalnızlık, şiddet ve ölümle sınayan hayatı, ona karanlık, kederli ve kasvetli kalemini kazandırmıştır. Erken yaşlarındayken babası evi terk etmiştir. Tüberküloz hastası annesi, babasının evden ayrılışından birkaç ay sonra Edgar ve kardeşlerinin gözü önünde can vermiştir. Üvey annesi de tüberkülozdan öldükten sonra Poe, hayatında anne figürü olarak gördüğü kadınları birer birer kaybetmiştir. Gün geçtikçe artan yası, onu genç yaşında alkol ve kumar alışkanlıklarına itmiştir. Eserlerinde görebileceğimiz ölüm takıntısını içine işleyen şeyin, çocukluğundan itibaren maruz kaldığı ölümler olduğunu söylemek mümkündür.

Tüm bunlardan sonra, belki yaşananların acısı hâlâ tazeyken, Poe şüphesiz ki ona çok iyi gelecek bir şey yaşamış, aşık olmuştur. Edgar Allan Poe ve Virginia Clemm’in mutlu bir evliliğinin olduğu bilinmektedir. Bu mutlu evliliğe gölge düşüren şey ise Virginia’nın hastalanması olmuştur. Virginia hastalandıktan bir süre sonra ölmüş ve Poe’nun biricik eşi de tüberkülozdan kaybettiği kadınlardan biri hâline gelmiştir. Tam olarak bu noktada “Annabel Lee” ile yollarımız kesişir çünkü Poe’nun bu efsanevi şiirini kaybettiği eşine yazdığı söylenir.

”Annabel Lee”nin her zaman aşk, hayranlık, yas ve keder gibi kuvvetli duyguları okura hissettirmede oldukça başarılı olduğunu düşünmüşümdür. Edgar Allan Poe’nun ömrü boyunca tecrübe ettiği, hissettiği ağır olay ve duyguların, ozanlığıyla harmanlanışı sonucu ortaya çıkan bu kıymetli şiirin çevirisinin de en az kendisi kadar etkileyici olmasını beklemek işten bile değildir.

Çok sevdiğim bu şiirin çok beğendiğim çevirisiyle karşılaşmam tesadüfi olmuştu. Okul hayatımızın en az bir döneminde illaki ismini duyduğumuz Melih Cevdet Anday, “Annabel Lee”nin çevirisini fikrimce en güzel yapan kişidir. Türk edebiyatının önemli isimlerinden ve Garip akımının öncülerinden olan Anday, şiir çevirisine her zaman çok önem vermiş ve yabancı şairleri çeviriyle tanımanın bizim edebiyatımız için faydalı olacağını savunmuştur. Anday’ın da savunduğu gibi şiir çevirisi, şiir tadı verdiğinde başarılıdır ve çevirmenin başarılı bir şiir çevirisi yapması da kendi şairliğine bağlıdır. Melih Cevdet Anday Tercüme dergisinin 19 Mart 1946 tarihli “Şiir Özel Sayısı” için Edgar Allan Poe’nun “Annabel Lee”sini büyük bir coşkuyla çevirmiştir.

Anday’ın şiiri çevirirken kullandığı yalın ve doğal dil, bir çeviri okuduğumuz gerçeğini başarıyla gizlerken şiirin hissiyatından eksiksizce faydalanmamızı sağlıyor. Bu şiiri başarılı bir şekilde çevirmesinin sebebi şüphesiz ki edebiyat ile çeviriye olan ilgisi, sevgisi ve hassasiyetidir.

Genç yaşta, bir gece bulutun rüzgârından üşüyüp gitmiş güzeller güzeli “Annabel Lee”yi, buyurun siz de hem şairinin hem de çevirmeninin kaleminden okuyun.

Annabel Lee

It was many and many a year ago,

In a kingdom by the sea,

That a maiden there lived whom you may know

By the name of Annabel Lee;

And this maiden she lived with no other thought

Than to love and be loved by me.

I was a child and she was a child,

In this kingdom by the sea,

But we loved with a love that was more than love—

I and my Annabel Lee—

With a love that the wingèd seraphs of Heaven

Coveted her and me.

And this was the reason that, long ago,

In this kingdom by the sea,

A wind blew out of a cloud, chilling

My beautiful Annabel Lee;

So that her highborn kinsmen came

And bore her away from me,

To shut her up in a sepulchre

In this kingdom by the sea.

The angels, not half so happy in Heaven,

Went envying her and me—

Yes!—that was the reason (as all men know,

In this kingdom by the sea)

That the wind came out of the cloud by night,

Chilling and killing my Annabel Lee.

But our love it was stronger by far than the love

Of those who were older than we—

Of many far wiser than we—

And neither the angels in Heaven above

Nor the demons down under the sea

Can ever dissever my soul from the soul

Of the beautiful Annabel Lee;

For the moon never beams, without bringing me dreams

Of the beautiful Annabel Lee;

And the stars never rise, but I feel the bright eyes

Of the beautiful Annabel Lee;

And so, all the night-tide, I lie down by the side

Of my darling—my darling—my life and my bride,

In her sepulchre there by the sea—

In her tomb by the sounding sea.

Edgar Allan Poe

Annabel Lee

Senelerce, senelerce evveldi;

Bir deniz ülkesinde

Yaşayan bir kız vardı, bileceksiniz

İsmi Annabel Lee;

Hiçbir şey düşünmezdi sevilmekten

Sevmekden başka beni.

O çocuk ben çocuk, memleketimiz

O deniz ülkesiydi,

Sevdalı değil, karasevdalıydık

Ben ve Annabel Lee;

Göklerde uçan melekler bile

Kıskanırdı bizi.

Bir gün işte bu yüzden göze geldi,

O deniz ülkesinde,

Üşüdü rüzgârından bir bulutun

Güzelim Annabel Lee;

Götürdüler el üstünde

Koyup gittiler beni,

Mezarı ordadır şimdi,

O deniz ülkesinde.

Biz daha bahtiyardık meleklerden

Onlar kıskandı bizi, —

Evet! — bu yüzden (Şahidimdir herkes

Ve o deniz ülkesi)

Bir gece bulutun rüzgârından

Üşüdü gitti Annabel Lee.

Sevdadan yana, kim olursa olsun,

Yaşça başca ileri

Geçemezlerdi bizi;

Ne yedi kat gökdeki melekler,

Ne deniz dibi cinleri,

Hiçbiri ayıramaz beni senden

Güzelim Annabel Lee.

Ay gelip ışır hayalin eşirir

Güzelim Annabel Lee;

Bu yıldızlar gözlerin gibi parlar

Güzelim Annabel Lee;

Orda gecelerim,uzanır beklerim

Sevgilim,sevgilim,hayatım,gelinim

O azgın sahildeki,

Yattığın yerde seni…

Edgar Allan Poe

Çeviri: Melih Cevdet Anday

Referanslar:

Algül, A. (2018). Melih Cevdet Anday’ın Çeviri Anlayışı. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 1-
17. https://doi.org/10.17494/ogusbd.456900